Een kunstenaar die zelf alle sculpturen met de hand maakt, en voornamelijk met hout werkt, dat zie je niet meer zo vaak. Extra reden om de eerste Europese solotentoonstelling van Martin Puryear niet te missen in museum Voorlinden.
Door Marijke Phoa
Hoofdfoto: Brunhilde, 1999-2000
Martin Puryear
20 jan 2018 – 27 mei 2018
Museum Voorlinden
Terwijl buiten een code-rood-storm het land teisterde, werden wij in museum Voorlinden in een oase van rust ontvangen voor de solo-tentoonstelling van Martin Puryear. Net als tot nu toe alle voorgaande tentoonstellingen, is de aanleiding van deze tentoonstelling dat er al een werk in de collectie van het museum opgenomen was. Het is dan ook pas de eerste Europese tentoonsteling van Martin Puryear, die voornamelijk in de Verenigde Staten bekend is.
Big Phrygian, 2010-2014
De werken van Puryear zijn voornamelijk door hem zelf en van hout gemaakt, maar in de gevallen van stalen of glazen werken heeft hij in ieder geval de mal (van hout) gemaakt. Puryear is een echte ambachtelijke kunstenaar, in de zin van dat hij alles zelf met de hand wilt maken, maar ook dat hij een zeer nuchtere en praktische blik op zijn werkmethodes hanteert. Het hout kiest hij vooral op basis van wat het kan, of op basis van wat hij kon betalen. Regelmatig moesten vrienden komen opdraven om een lang stuk balk dat hij ergens gevonden heeft mee te helpen sjouwen naar zijn werkplek. Een ‘dialoog’ met het werk, zoals wij kunstenaars graag inbeelden, romantisch met een werk aan het praten, wees hij al snel af. ‘Ja, je moet wel begrijpen wat het hout kan, maar dat komt met vakmanschap’. Het wisselt bijvoorbeeld ook enorm of hij eerst een stuk hout ziet, en daar wat mee wilt maken, of dat hij een beeld in zijn hoofd heeft en er het hout voor uitkiest.
Phrygian Spirit, 2012-2014
Het maken van zijn werken kost soms ook behoorlijk wat tijd. Een bepaalde krul die een flinterdun stuk hout maakt zonder te breken kan je alleen verkrijgen om deze beetje bij beetje om te buigen. Phrygian Spirit duurde bijvoorbeeld 2 jaar om te maken. Waarschijnlijk begreep hij daarna het type hout beter en kon hij het ongetitelde werk uit de collectie van museum Voorlinden in één jaar ombuigen.
Desire, 1981
Toch stelt Puryear (terecht) dat hij op eerste plaats een kunstenaar is. De houten sculpturen zijn niet enkel gemaakt om mooi te zijn, of om het hout te verkennen, maar verwijzen altijd wel naar een historisch, cultureel of persoonlijke bron. De vorm van een Phrygian komt bijvoorbeeld regelmatig langs. Het is een muts die symbool staat voor vrijheid. Zo werd de muts gedragen ten tijden van protesten in de Franse en Amerikaanse revoluties, en lijkt deze cap zeer op een muts die vrijgemaakte slaven in de Romeinse tijd droegen. En de hoofdfoto, Brunhilde (1999-2000), verwijst bijvoorbeeld qua naam naar de Noorse mythologie. Brunhilde was een schildmaag, ook wel een Walkure (Valkyrie) genoemd. Wanneer je met die kennis naar het werk kijkt zie je misschien iets van een borstplaat vorm terug in het werk.
Brunhilde (detail), 1999-2000
Als je geen zin hebt in de cultuurgeschiedeniszoektocht kan je het werk natuurlijk ook gewoon in je opnemen op basis van de vormen en het materiaal. In Brunhilde zie je bijvoorbeeld de gaatjes nog waar de nietjes zaten om het hout te buigen. Of je kan je verwonderen over het type hout dat gebruikt is (soms gebruikt hij verschillende stukken voor één werk bijvoorbeeld), of de spanning die op de constructie staat. Het gigantische werk Desire lijkt bijvoorbeeld op springen te staan, en is vernuftig in elkaar gezet om gemakkelijk in en elkaar te halen voor vervoer. Genoeg te doen om de storm af te wachten.