De grote vakantieperiode is misschien voorbij, maar gelukkig kan een weekendje weg het hele jaar door. Ga daarom met ons mee naar Friesland voor een culturele Elfstedentocht in twee dagen tijd!
Het is alweer vijf jaar geleden dat elf verschillende kunstenaars werden gevraagd om fonteinen te ontwerpen voor de elf Friese steden ter gelegenheid van Leeuwarden-Fryslân 2018, culturele hoofdstad van Europa. Om stil te staan bij dit lustrum bezoeken we zoveel mogelijk fonteinen in twee dagen tijd. Een leuke en effectieve manier om een beetje structuur aan een roadtrip aan te brengen. Mocht je zelf ook een tochtje willen plannen, bezoek vooral dan vooraf de website 11fountains.nl. Je vindt daar niet alleen een overzicht van alle fonteinen en meer informatie, maar ook vele extra’s zoals wandelroutes voor elke stad, podcastafleveringen, tips voor een overnachting en nog veel meer.
Leeuwarden
Ons startpunt is de stad waar elke Elfstedentocht mee hoort te beginnen: Leeuwarden. Daar vind je pal voor het station de fontein ‘Love’ van Jaume Plensa. De twee witte kinderhoofden van ruim zeven meter hoog trekken meteen je aandacht. Plensa werd geïnspireerd door de nevel die ’s ochtends boven de Friese weilanden hangt. Anders dan verwacht zie je daarom geen waterstralen bij deze fontein, maar juist een grote mistwolk.
We kunnen het niet laten om tijdens onze rondwandeling aan de hand van de route op de website van 11fountains, even bij het Fries Museum binnen te stappen. Er is toevallig net een tentoonstelling over het werk van kunstenaarsechtpaar Christoffel & Kate Bisschop, die onder andere de fascinatie van Christoffel voor het stadje Hindeloopen uitlicht. Hierdoor krijgen we alvast een kleine teaser op ons bezoek later in het weekend aan dit kleurrijke stadje. We lunchen bij Nero coffee & foodbar waar sandwiches en bowls worden geserveerd die bomvol groenten zitten. Koffieliefhebbers kunnen ook hier hun hart ophalen, ze hebben allerlei koffiesoorten zodat ze voor ieders smaak wel iets kunnen brouwen.
Franeker
De Oortwolk is een ode aan de wereldberoemde, in Franeker geboren astronoom Jan Hendrik Oort. Zijn aanname dat zich rondom ons zonnestelsel een ‘wolk’ van miljarden komeetachtige objecten beweegt, betekende een doorbraak in de astronomie. Kunstenaar Jean-Michel Othoniel verwijst vaker in zijn werk naar de historie van een plek, op 11fountains lezen we dat hij bijvoorbeeld voor het Paleis van Versailles hij een fontein ontwierp die gebaseerd is op danspassen van Lodewijk XIV.
Franeker nodigt je uit om in te verdwalen. Zo stuitten we per ongeluk op de tuin van Museum Martena, komen we unieke winkeltjes tegen zoals Wander waar ze allerlei woonaccessoires hebben en gaan we op zoek naar schatten in kringloopwinkeltjes (neem contant geld mee). Maar nogmaals, de website van 11fountains biedt je ook gewoon een uitgedachte wandelroute aan.
Harlingen
In Harlingen zijn we op weg naar een levensechte potvis. Vanaf de parkeerplaats aan de Westerzeedijk, klim je zo de dijk op, en loop je de haven in waar de fontein ligt. Kitesurfers, wadlopers en vogels, er valt genoeg te spotten tijdens de korte wandeling. En het is een lekker moment om even uit te waaien.
Ooit stond Harlingen in het teken van de walvisvangst. Tegenwoordig streven ze er niet meer naar om deze grote en grootse dieren te doden, maar juist om ze van de dood te redden. De fontein van Harlingen is daarom een levensechte potvis. Hij ligt als verdwaald bij de Zuiderpier, maar af en toe verraadt zijn krachtige waterstraal dat hij wel degelijk in leven is. Zo getuigt ‘De Walvis’ van de enorme invloed die de mens heeft op alles wat leeft in de zee. Je moet bij deze fontein dus wel even geduld hebben wil je deze in actie zien. We schatten dat de potvis ongeveer om de vijf minuten zich laat gelden.
Bolsward
Voor het 5-jarig jubileum van de fonteinen zijn de lekkerste Friese gebakjes omgetoverd tot de enige echte 11fountains oranjekoeken. Bij verschillende bakkers door heel Friesland kun je zo’n lekker stukje gebak proeven. Het lekkerst smaakt zo’n gebakje wanneer deze bij de fontein wordt opgegeten. Wij halen ons gebakje op bij Bakkerij van der Werf, maar via deze pagina vind je alle bakkers.
Aan de overkant van de bakkerij vinden we waar we zullen overnachten: Snoozz Hotels. Doordat het hotel geheel ‘contactloos’ werkt, op een paar verwelkomende appjes na, kunnen we onze aankomst timen naar wat voor ons uitkomt. En dat is maar goed ook want in Bolsward komen we ontzettend veel lieve katten op straat tegen die we allemaal even moeten aaien. Nadat we onze bagage in ons hotelkamer hebben achtergelaten begeven we ons naar ons diner. Blend is gevestigd in een van de mooiste panden van Bolsward, het oude stadhuis. Maar dat is niet het enige mooie aan dit bedrijf. Blend is onderdeel van By Pimpé, een zorg- en leerbedrijf voor mensen met een verstandelijke beperking. Het eten is daarbij ook nog eens top.
Na het eten maken we een kleine rondwandeling in het donker en bezoeken we de fontein. Het is misschien wel het beste moment om deze fontein te bekijken, want in Bolsward is de fontein in de vorm van een vleermuis. En de nacht geeft net dat beetje extra dramatisch effect. Vleermuizen zijn intrigerende, nuttige dieren die met hun jacht op insecten cruciaal zijn in het ecologisch systeem. De vleermuis staat in de Aziatische cultuur symbool voor rijkdom, geluk en een gezegende ouderdom. Bij ons symboliseert hij zowel duistere krachten als een positieve, reddende kracht. Dat past prachtig bij de afgebrande Broerekerk die ernaast staat. De trap op de rug nodigt de bezoeker uit om de vleermuis symbolisch te overwinnen. En… om zichzelf te overstijgen. Om de fontein aan te zien staan bezoeken we deze nog een keertje in de ochtend, voordat we richting Hindeloopen vertrekken.
Hindeloopen
Flora & Fauna is een baken van rust midden in het pittoreske Hindeloopen. Een groot gewei omarmt een kronkelende boom vol exotische vogels. De fontein is geïnspireerd op de levensboom die op het stadswapen van Hindeloopen te vinden is. Deze fontein is mijn persoonlijke favoriet, misschien wel vanwege de rust. Ook het stadje voelt heerlijk ontspannen aan. Overal is water, kleine doorgangetjes en schattige huisjes. Ook hier raden we aan te verdwalen en je te laten verassen door wat je allemaal tegenkomt. Er zijn winkeltjes die prachtige stoffen met de bekende ingewikkelde patronen van Hindeloopen verkopen, maar ook een meubelmakerij en een galerie.
Stavoren
De zee geeft, de zee neemt. Stavoren, ooit een rijke Hanzestad, kan erover meepraten.Overstromingen, zeehandelsoorlogen, een haven die verzandde: meermalen verviel de stad tot armoede. Maar telkens richtte ze zich op en brachten zeevaart en visserij nieuwe welvaart. De vis herinnert aan dit lot en staat symbool voor de rijke geschiedenis van Stavoren. Tijdens het beluisteren van een podcastaflevering genieten we van onze oranjekoeken.
Podcast 11fountains
Speciaal voor het 5-jarig jubileum van de 11fountains is er een podcastserie ontwikkeld. Elf podcasts van 11 minuten. Elke podcast focust op een andere stad waarbij een stadsbewoner zijn of haar relatie met de fontein toelicht. In Stavoren luisteren we naar Chris van der Molen die sinds 2003 in Stavoren woont. Ze vertelt ons over de saamhorigheid van Stavoren, die bijna onontkoombaar is als je over elkaars bootje moet klauteren om aan de kade te kunnen komen. Ook vertelt ze ons het verhaal van Het Vrouwtje van Stavoren, een rijke maar gretige bewoner van Stavoren die uiteindelijk rampspoed over de stad afroept. Een leuke bezigheid terwijl we in het zonnetje bij de fontein zitten.
We gaan lunchen bij Strandpaviljoen De Potvis, wat verder de stad in ligt. Hierdoor lopen we voorbij wat ‘gewoon’ een woonwijk lijkt en komen we uit bij Stavoren Beach. We hebben de mazzel dat tijdens onze Elfstedentocht ook de bekende Skûtsjesilen gaande is. Deze meerdaagse zeilwedstrijd vind bij meerdere steden van de Elfstedentocht plaats, en tijdens onze wandeling naar de lunchlocatie zien we de oude vrachtschepen langsvaren.
Sloten
‘Kievit’ toont een meisje dat op de schouders van een man staat. Ze houdt een vogel in haar hand. Onder de voeten van de man vormt een slordige stapel emmers, jerrycans en teilen de basis van de fontein. Deze universele containers waar het water rustig in en uit stroomt, wijzen erop dat onze samenleving overvloedig beschikt over iets wat elders in de wereld helemaal niet vanzelfsprekend is: water – de bron van al het leven. De vogel die het meisje koestert is een kievit, een vogelsoort die in Friesland wordt bedreigd. Het kunstenaarsechtpaar Lucy & Jorge Orta maakt vaker werk dat gaat over milieuproblematiek.
In Sloten worden we vergezeld door stadsgezicht Trea. Deze fantastische en hartelijke vrouw verwelkomt ons in het stadje waar ze al 50 jaar woont. Geen wonder dat ze tijdens onze wandeling bijna iedereen begroet die we tegenkomen. Ze neemt ons mee naar een aantal van haar favoriete plekjes, maar eigenlijk is het de hele stad. ‘Het is gewoon één grote speeltuin’ omschrijft ze hoe ze hier opgroeide. We willen er bijna ook naartoe verhuizen.