Wat is verborgen en waarom, en door wie wordt dit verborgen? In Some Things Hidden onderzoeken verschillende kunstenaars deze vragen. Van racisme tot huiselijk geweld, van de holocaust tot de eigen familiegeschiedenis, in de werken wordt alles blootgelegd.
Door: Marijke Phoa
Hoofdfoto: Cauleen Smith, Remote Viewing (videostill), 2011. (Ter beschikking gesteld door de kunstenaar en Corbett vs. Dempsey, Chicago). Some Things Hidden bij Framer Framed, installatiefoto © Eva Broekema
Some Things Hidden
19 January – 11 March 2018
Framer Framed
Geëngageerde kunst. Zelfs het woord om de kunstvorm te omschrijven klinkt al moeilijk. Het is een naam voor kunst die zich maatschappelijk betrokken voelt. Denk aan kunst dat een politieke boodschap draagt, of een sociaal-maatschappelijk probleem aankaart. De kunst heeft vaak wat uitleg nodig, om te begrijpen wat het betekent moet je namelijk weten waar de kunstenaar op reageert. Hoe je de kunst gaat bekijken is daarom ook anders, het verlangt van je dat je je een beetje inleest.
Charlott Markus, Shadow sculptures, 2017.
Some Things Hidden bij Framer Framed, installatiefoto © Eva Broekema
Zo ook de tentoonstelling Some Things Hidden in platform Framer Framed (in samenwerking met Castrum Peregrini). Deze gaat niet alleen over wat onzichtbaar is gegaan in de geschiedenis, maar ook dat wat bewust verborgen wordt. Dat begint al met van welke kunstenaars er tentoon gesteld wordt. Het zijn enkel vrouwen. Gezien de laatste eeuw er enorm veel vrouwen zich konden gaan wijden aan de kunsten, is het opvallend hoe weinig er nog steeds in musea getoond worden. De feministische groep Guerilla Girls, die in de jaren ’80 zich afvroegen ‘do women have to be naked to get in the Met. museum’ omdat 5% van de werken in het museum van vrouwen kwamen, en maar liefst 85% van de werken een naakte vrouw bevatte, stelde onlangs nog treurig vast dat zij nog steeds bestaan. Goed dat is dus één onderwerp alvast getackeld, de vrouwen worden gerepresenteerd. Vervolgens zijn er zeer uiteenlopende onderwerpen waarmee geworsteld wordt. Van racisme in de VS, langs huiselijk geweld, tot de holocaust.
Hélène Amouzou, Zelfportret, 2009 (Ter beschikking gesteld door de kunstenaar).
Some Things Hidden bij Framer Framed, installatiefoto © Eva Broekema
Een persoonlijke favoriet van ons zijn de zelfportretten van Hélène Amouzou. Ze was als een alleenstaande moeder illegaal in België, waardoor zij het lang moeilijk vond om zelf voor de camera te gaan staan – je wilt immers geen aandacht op jezelf vestigen. Wanneer ze er uiteindelijk wel klaar voor was, maakte ze een serie foto’s waarin zij half zichtbaar is door een dubbele belichting van het fotorolletje. Zo onzichtbaar als zij zich voelde, was nu letterlijk te zien op de foto.
Een andere groep die juist onzichtbaar wilde zijn, zijn weer in volle kracht op de foto’s van Bertien van Manen te zien. Zij fotografeerde in de jaren ’80 vrouwen en kinderen in een ‘blijf van m’n lijf’-huis. Een huis op een onbekende locatie, zodat mensen die te kampen hebben met huiselijk geweld niet door hun partner gevonden kunnen worden. Juist het (onderstaande) portret lijkt met die achtergrondkennis veel betekenisvoller. De vrouw durft je recht aan te kijken, met haar kin omhoog. Ze is niet (meer) gebroken.
Bertien van Manen, Vrouw in ‘Blijf van m’n lijf’-huis, 1980.
Some Things Hidden bij Framer Framed, installatiefoto © Eva Broekema
Een indrukwekkend werk is die van Cauleen Smith (zie hoofdfoto). Zij had op de radio een verhaal gehoord over de rassenscheiding in de VS, waarbij een zwarte school in een witte gemeenschap letterlijk begraven werd om deze uit te wissen. Hoewel later dit verhaal niet bleek te kloppen, recreëerde zij voor haar videowerk Remote Viewing (2011) dit verhaal. Hoeveel haat moet je voor iets voelen om het zo te willen verhullen? Hoeveel trauma’s zijn er wel niet verborgen in de aarde? Ze kreeg er zelf nachtmerries van bij het idee, bang voor wat ze zou vinden in het gigantische gat dat ze aan het graven was.
Om je te helpen met de werken heeft Framer Framed en curatoren Nina Folkersma & Charlott Markus een zeer goed leesbare handout bij de tentoonstelling geschreven (ze hebben dit trouwens ook nog eens verwerkt in een Engelstalig tijdschrift Some Things Hidden/The Female Perspective magazine). De persoonlijke achtergrond van de kunstenaar en de intenties van het werk zijn simpel en duidelijk toegelicht. Schroom dus niet om dat geëngageerde kunst eens aan te pakken, want de werken worden er alleen maar intiemer en krachtiger door.
De tentoonstelling was eerder in een kleinere versie te zien in Castrum Peregrini van 18 t/m 26 november 2017.