Representatie | Aziaten in de media

Longread: De film Ghost in the Shell (2017) heeft veel kritiek over zich heen gekregen vanwege de keuze voor Scarlett Johansson in de hoofdrol. Een rol die perfect leek voor een Aziatische actrice. Waarom is dit eigenlijk een probleem?

Ghost in the Shell (2017) komt eind deze maand uit in de Nederlandse bioscopen. De film is een remake van de gelijknamige Japanse geanimeerde film uit 1995, die misschien bij de meeste vooral bekend is door de videoclip voor King of my Castle, van de band Wamdue Project. De aankomende remake stuit echter tegen nogal wat kritiek. De hoofdrol van de film is namelijk vergeven aan de witte actrice Scarlett Johansson. Zonde, zeggen critici, want dit was een uitgelezen kans voor een Aziatische actrice om een hoofdrol te spelen. Nonsens, zeggen de voorstanders, de originele film is een cult classic en de remake zou nooit een hit worden zonder de ‘star power’ van Johansson.

Hoewel dit tegenargument misschien waar is, vergeten mensen blijkbaar dat Johansson ook niet is begonnen met haar star power, zij is erin gegroeid. Zij heeft kansen gekregen om van bijrolletjes in indiefilms (Ghost World, 2001) naar hoofdrollen te gaan in grotere Hollywoodfilms. Toch zien we eenzelfde soort traject vaak niet terug bij Aziatische acteurs. Neem bijvoorbeeld de acteur John Cho. Hij heeft aan het begin van zijn carrière veel in televisieseries gespeeld, om daarna de hoofdrol te mogen vertolken in Harold and Kumar Go to White Castle (2004), die dusdanig succesvol was dat er nog twee vervolgen op kwamen in 2008 en 2011. De volgende stap was voor hem echter niet de hoofdrol, maar een bijrol in een grote blockbuster film, namelijk de rol van Sulu in de Star Trek filmreeks. Er zijn menigeen witte acteurs die met een mindere CV grotere rollen hebben gekregen. Waar blijft zijn hoofdrol?

Fans van de acteur hebben door het gebrek aan hoofdrollen voor de acteur besloten de hashtag StarringJohnCho aan te maken. Hier delen creatievelingen gephotoshopte filmposters om te laten zien hoe het zou zijn als hij de hoofdrol zou hebben gekregen (later gevolgd door #StarringConstanceWu). Het doel van de actie is vooral om te normaliseren hoe en vooral wáár we Aziatische acteurs in films zouden kunnen tegenkomen. Niet meer een bijrol maar als de ‘love interest’, niet meer de ‘comic reliëf’ maar de actieheld.
Een ander veelgehoord argument tegen Aziatische hoofdrolspelers is dat het publiek zich te weinig met de hoofdpersoon kan identificeren en het daardoor niet zou aanslaan. Met een steeds groter wordende Aziatische afzetmarkt voor Hollywoodfilms, zou dat geen reden meer hoeven zijn. Genoeg kijkers die zich identificeren qua uiterlijk met de hoofdrolspeler. Los daarvan is het mogelijk dat niet het uiterlijk de onderliggende oorzaak is van de afstand tussen het witte publiek en de Aziatische acteurs, maar de verhalen die zij enkel van hen kennen.

Aziaten hebben in de media steevast een keuze uit 5 stereotypen.
1. De exotische/de martial-arts beoefenaar: de mannen kunnen kung fu, de vrouwen zijn een (vaak pornografisch) lustobject.
2. De mysterieuze/de drakenvrouw: de man is vaak moeilijk te peilen, zegt weinig – gecombineerd met type 1. kan je bijvoorbeeld denken aan Mr. Miyagi die aan het begin van de film altijd maar zo stoïcijns kijkt – de vrouw is een femme fatale. Verleid de held om hem daarna te verraden.
3. De eeuwige buitenlander: spreekt vooral gebrekkig de taal voor komisch effect – zoals mr. Cheung in RTL’s Ik hou van Holland, en elke Indiër die ooit gecast is in een film of serie.
4. De Arm Candy for the White Male/de gecastreerde Aziatische man: de Aziatische vrouw valt enkel op de witte man, wat als neveneffect heeft dat de Aziatische man niet seksueel aantrekkelijk wordt weergegeven (Jet Li redt Aaliah in Romeo Must Die (2000), maar heeft voor de verandering niet als afsluiting een romantische verhaallijn met haar, Raj in de Big Bang Theory durft niet eens een vrouw aan te spreken).
5. De onzichtbare/de model-immigrant: Aziaten werken hard, houden zich koest, en hun verhalen worden in films veelal naar de achtergrond geduwd.

Dit laatste stereotype, de onzichtbare, zie je bijvoorbeeld terug in een andere film die recent kritiek kreeg voor de casting, The Great Wall (2016) met Matt Damon. Of denk aan de wat oudere The Last Samurai (2003) met Tom Cruise. Dit zijn films die over Aziatische culturen gaan, maar een wit hoofdpersoon hebben door wiens ogen deze culturen aanschouwd moeten worden. En dat staat nog los van de White Savior Narrative, waarin deze witte heren ook nog eens beter zijn in het uitoefenen van sommige culturele aspecten en daardoor de uiteindelijke held zijn.
Nog meer onzichtbaarheid is te merken in films die beweren dat het personage Aziatisch is, maar door een wit persoon gespeeld wordt (de kwart Chinese/kwart Hawaiiaanse Allison Ng, gespeeld door Emma Stone in Aloha (2015); iedereen kan nog wel jankenom de Dragon Ball Z (2009) vertolking; voor de wat oudere onder ons: de Shoalin monnik Kwai Chang Caine in de televisieserie Kung Fu (1972-1975), gespeeld door (de witte) David Carradine, en misschien een van de meest misselijkmakende rol, die van mr. Yuniyoshi in Breakfast at Tiffany’s (1961) gespeeld door (de witte) Mickey Rooney die karikaturale make-up droeg).
De andere kant is dat films het oorspronkelijke Aziatische bronmateriaal aanpassen zodat witte personages de hoofdrollen hebben. Bijvoorbeeld de op een waargebeurd verhaal gebaseerde film 21 (2008), waarin van de vijf oorspronkelijke teamleden de drie Aziatische mannen veranderd zijn naar witte mannen. Uiteraard is wel de Aziatische vrouw behouden (zie stereotype 1). Of zoals nu bij de remake van Ghost in the Shell, de vertolking van het oorspronkelijk Japanse karakter Major Motoko Kusanagi door Scarlett Johansson. Hoewel de regisseur van de originele film zich positief uitgesproken heeft over de casting, met name dat het personage een cyborg is en het dus niet per se Japans hoeft te zijn, blijft het in mijn ogen – en die van de fans – een gemiste kans voor een Aziatische actrice.


Het problematische van de onzichtbare Aziaat in combinaties met alle stereotypen die wel getoond worden, is dat hierdoor het publiek zich inderdaad niet kunnen identificeren met Aziaten. Als je medialand zou moeten geloven is het niet denkbaar dat een Aziaat een soortgelijk leven kan leiden als een wit persoon. Het zijn immers nog altijd immigranten, die geen vrouwen kunnen versieren, die alleen in moeilijke spreuken spreken en kortom ‘anders’ zijn. Maar wat nog veel erger is, is dat ook Aziaten zich niet kunnen identificeren met Aziaten in de media. Of nog erger, zich niet wíllen identificeren met Aziaten in de media, omdat deze te nauwe stereotypen biedt waarin geen sociaal-culturele nuances te vinden zijn.

Is het erg? Zullen een aantal, misschien velen van jullie, denken. Toen ik mijn scriptie hierover schreef was een veelgehoord argument: maar witte mensen zijn toch ook in de meerderheid in de Amerikaanse samenleving, dan is het toch logisch dat Aziaten minder voorkomen in die films en series? We hebben het dan alsnog over 5,6 % van de populatie, dat is ruim 15 miljoen mensen die echt wel wat anders doen dan alleen kung-fu beoefenen. Er is niks mis met dit evenredig te vertalen naar het beeld, maar ook de 5,6 % wordt in de meeste films niet eens behaald qua representatie. En het is dus dan nog eens extra pijnlijk als er een rol langskomt die juist uitermate geschikt lijkt voor een Aziaat en hij/zij die dan niet krijgt. Of wanneer de cast toch ‘inwisselbaar’ lijkt, er dan niet eens een Aziatische acteur of actrice de gelegenheid krijgt.

Is het dan allemaal slecht gesteld? Nee, gelukkig worden minderheden de laatste paar jaar steeds mondiger in het aankaarten van dit soort praktijken. Door zich te scharen op social media met hashtag activisme zoals #oscarsowhite, #starringJohnCho, en met de Ghost in the Shell hashtag IAmMajor. Met documentaires zoals The Slanted Screen (2006), door acteurs die zich uitspreken over de status quo en natuurlijk door zelf het goede voorbeeld te geven zoals Aziz Ansari deed met zijn serie Master of None (2015-heden), waarin hij de hoofdrol speelt. Ook de vertolking van John Watson naar Joan Watson, gespeeld door Lucy Liu, in de Sherlock Holmes serie Elementary (2012-heden) toont een verfrissende optie van een personage waarvan haar Aziatische afkomst vrijwel niet benoemd wordt in de serie en er ook helemaal niet toe doet. Ik zie dus echt wel verbetering in de industrie, maar we zijn er nog lang niet. Tot die tijd boycot ik dus ook nog even Ghost in the Shell.

p.s. Op de film Doctor Strange (2016) kwam ook kritiek omdat het personage van The Ancient One, in de stripboek een Tibetaanse monnik is, maar in de film vertolkt wordt door de witte actrice Tilda Swinton. Ik waardeer in dit geval dat de regisseur heeft afgewogen een stereotype neer te zetten (type 1 en 2, de mysterieuze kung fu meester) of het personage door een wit persoon te laten spelen. Ik begrijp zijn dilemma in het kiezen tussen twee kwaden. Het verhaal van Major in Ghost in the Shell is daarentegen niet stereotypisch, en het zou interessant geweest zijn om dit door een Aziatische actrice gespeeld te zien, juist omdat het daardoor meer ‘gewone’ verhalen voor Aziaten biedt en dus uiteindelijk de identificeerbaarheid voor zowel witte als Aziatische mensen te verhogen.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *